Projektet DAO (Decentralized Autonomous Organizations) janë një formë e re organizimi që funksionojnë në bazë të teknologjisë blockchain dhe kontratave të zgjuara (smart contracts). Më poshtë janë disa studime rasti të njohura nga projektet DAO në botë:
🧠 1. The DAO (2016) – Ethereum
Lloji: Investime / Venture Capital
Përshkrimi: Ishte një nga DAO-të e para në historinë e blockchain. Synonte të funksiononte si një fond investimi i decentralizuar, ku investitorët votonin për projektet që do të financoheshin.
Rezultati:
- U mblodhën mbi 150 milionë dollarë në ETH.
- U hakua për shkak të një cenueshmërie në kontratë.
- Çoi në ndarjen e Ethereum-it në dy zinxhirë: Ethereum (ETH) dhe Ethereum Classic (ETC).
Mësimi: Nevoja për auditim të thelluar të kodit të kontratave inteligjente.
🌿 2. MakerDAO
Lloji: Financë e decentralizuar (DeFi)
Përshkrimi: Një nga DAO-të më të suksesshme që menaxhon stablecoin-in DAI, i lidhur me dollarin amerikan, por pa pasuri të centralizuara.
Funksioni: Përdoruesit depozitojnë kriptovaluta si kolateral për të krijuar DAI.
Qeverisja: Përdoruesit që zotërojnë tokenin MKR marrin pjesë në vendimmarrje.
Rezultati:
- Vazhdon të jetë funksionale me miliarda dollarë në TVL (Total Value Locked).
- Mësim i mirë për qeverisje të decentralizuar dhe ekuilibrin midis automatizimit dhe ndërhyrjes njerëzore.
🎨 3. Flamingo DAO
Lloji: Investime në NFT
Përshkrimi: Një DAO që investon në NFT dhe arte digjitale.
Karakteristikë: Pjesëmarrja është e kufizuar për një numër të vogël investitorësh të kualifikuar (KYC).
Rezultati: Ka bërë investime të suksesshme në koleksione si CryptoPunks, Bored Apes, etj.
Mësimi: DAO-të mund të funksionojnë edhe në sektorë artistikë dhe kulturorë.
🏡 4. CityDAO
Lloji: Menaxhim i tokës dhe pasurisë së paluajtshme
Përshkrimi: Qëllimi ishte blerja e tokës në Wyoming dhe menaxhimi i saj në mënyrë të decentralizuar nga komuniteti.
Karakteristikë: Projekt i eksperimentuar në kuadër të ligjit të ri të Wyoming që legalizon DAO-të si entitete ligjore.
Mësimi: Mundësi për integrimin e DAO-ve në botën reale, por sfida në përputhje me ligjin dhe zbatimin praktik.
⚖️ 5. LexDAO
Lloji: Shërbime ligjore
Përshkrimi: Një komunitet juristësh dhe programuesish që krijojnë dhe mbikëqyrin kontrata të zgjuara ligjore.
Qëllimi: Të lidhë teknologjinë me sistemin ligjor tradicional.
Mësimi: Roli i DAO-ve në revolucionimin e marrëveshjeve ligjore dhe kontratave.
🧪 Mësimet nga studimet e rasteve:
- Transparenca dhe automatizimi janë përparësitë kryesore.
- Siguria e kodit është jetike – gabimet mund të kushtojnë miliona.
- Përputhshmëria ligjore po bëhet gjithnjë e më e rëndësishme.
- Qeverisja duhet të jetë e qartë dhe e drejtë për të shmangur kapjen nga një pakicë.